نکاتی درباره روش مرثیه خوانی
- در مرثيه خواني به « خدا » توکل کنيم.
2- در مرثيه خواني توسل به معصومان و کمک از آنان بويژه حضرت فاطمه ي زهرا و امام حسين و حضرت مهدي - عليهم السلام - را فراموش نکنيم.
3- در مرثيه خواني ، از خاندان عصمت و طهارت - عليهمالسلام - با احترام ياد کنيم ، مثلا براي مرد ( عليهالسلام ) و براي زن ( عليهاالسلام ) را به کار بريم.
4- از خدا بخواهيم تا خاندان عصمت و طهارت بويژه حضرت مهدي - عليهمالسلام - به جلسات مرثيه خواني ما عنايت کنند و در اين گونه مجالس تشريف بياورند و چشمان گنهکار ما را به جمال دل آراي خويش نوراني بفرمايند.
5- اگر به مرثيه خواني علاقه داريم از خاندان عصمت و طهارت بويژه حضرت فاطمهي زهرا و امام حسين و امام زمان - عليهمالسلام - بخواهيم تا ما را در زمرهي مرثيه خوانان واقعي خود قرار دهند.
6- مرثيه خواني از نعمتهايي است که خداوند و خاندان عصمت و طهارت - عليهمالسلام - به دوستان خود عطا ميکند ، پس آن را دست کم نگيريم و کم ارزش نکنيم.
7- ميتوانيم ثواب مرثيه خواني خود را به معصومان - عليهمالسلام - يا مراجع تقليد - رضوان الله عليهم - و يا پدر و مادر و فاميل و مانند آن هديه کنيم.
8- خواندن مرثيه را به عنوان انجام عبادت و وظيفهي شرعي بدانيم.
9- در هنگام مرثيه خواني با طهارت و با نظافت باشيم.
10- ميتوانيم پيش از مرثيه خواني دو رکعت نماز بخوانيم و از خدا بخواهيم تا ما را در مرثيه خواني موفق بدارد.
11- شايسته است پيش از خواندن مرثيه جملهي « يا اباعبدالله ادرکنا » يا جملهي « يا صاحب الزمان ادرکنا » و يا جملهي « يا فاطمة الزهراء ادرکينا » را از قلب خود بگذرانيم و يا بر زبانمان جاري نماييم.
12- پيش از مرثيه خواني دربارهي آن فکر نماييم که چگونه آن را آغاز کنيم ، چگونه آن را ادامه دهيم و چگونه آن را به پايان بريم و بطور کلي چگونه آن را بيان نماييم.
13- مرثيه را با نام و حمد خدا و درود و صلوات بر پيامبر گرامي اسلام - صلي الله عليه و آله - و ائمهي معصومين - عليهمالسلام - و بيزاري از دشمن آنان آغاز کنيم. مثلا بگوييم : « بسم الله الرحمن الرحيم ، الحمد لله رب العالمن ، ثم الصلوة و السلام علي سيدنا و نبينا ابيالقاسم محمد و علي اهل بيته الطيبين الطاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين من الآن الي قيام يوم الدين » .
14- ميتوانيم مرثيه را نيز با نام خدا و ياد صفات خدا آغاز کنيم. مثلا بگوييم : « بسم الله الرحمن الرحيم ، يا رحمان يا رحيم... » .
15- پس از ذکر نام و صفات و حمد خدا و درود بر معصومان ميتوانيم چند بيت شعر بخوانيم و يا خاطره و داستاني را ذکر کنيم و سپس اصل مرثيه را بازگو نماييم.
16- اگر شعر يا خاطره و يا داستاني پيش از خواندن اصل مرثيه مورد استفاده قرار ميگيرد ، سعي شود آن قدر طولاني نگردد که از اصل مرثيه بيشتر شود و اصل مرثيه و هدف و محتواي آن را تحت الشعاع خود قرار دهد.
17- چناچه شعر يا داستان يا خاطره و يا نظاير آن در مرثيه خواني مورد استفاده قرار گرفتند ، بايد از نظر محتوا درست و از نظر مدرک صحيح و معتبر باشند.
18- شايسته است از اشعار عرفاني مربوط به مرثيه در همه جا استفاده نشود ، زيرا عرفان ، زمينه و يا زمينه سازي ميخواهد.
19- در آغاز راه و پيش از خواندن مرثيه ، آن را در خانه يا مانند آن تمرين و حفظ کنيم ، تا در هنگام خواندن مرثيه دچار اشتباه و يا فراموشي نشويم.
20- اگر شنوندگان براي شنيدن مرثيه بطور پراکنده نشستهاند ، در صورت امکان از آنان بخواهيم به صورت جمعتر بنشينند.
21- سعي کنيم تا مرثيه را بدون مقدمه چيني و زمينه سازي شروع ننماييم. به قول معروف ، فوري به « گودال قتلگاه » نرويم.
22- براي مقدمه چيني و زمينه سازي ميتوان مرثيه را با عرض سلام بر معصوم يا شهيد مورد نظر ، و يا همان گونه که گفته شد با خواندن شعر و ذکر داستان و خاطرهاي مربوط به مرثيهي مورد نظر آغاز کنيم.
23- گاهي براي آغاز يا پايان مرثيهي سرور شهيدان ميتوانيم اين سلامها را بخوانيم : « السلام عليک يا اباعبدالله و علي الارواح التي حلت بفنائک عليک مني سلام الله ابدا ما بقيت و بقي الليل و النهار و لا جعله الله اخر العهد مني لزيارتکم السلام علي الحسين و علي علي بن الحسين و علي اولاد الحسين و علي اصحاب الحسين [و رحمة الله و برکاته ] » .
24- در آغاز يا پايان مرثيهي هر معصومي - عليهالسلام- ميتوانيم قسمتي از دعاي توسل را که مربوط به آن معصوم است بخوانيم ، مثلا براي مرثيهي امام حسين - عليهالسلام- عرض کنيم : « [السلام عليک] يا اباعبدالله يا حسين بن علي ايها الشهيد يابن رسول الله يا حجة الله علي خلقه يا سيدنا و مولينا انا توجهنا و استشفعنا و توسلنا بک الي الله و قدمناک بين يدي حاجاتنا يا وجيها عند الله اشفع لنا عندالله » .
25- معمولا مرثيه داراي سه مرحله است : يک : مقدمه ، دو : اوج و سه : فرود. بعد از رسيدن مرثيه به مرحلهي اوج و سوزناک خود ، آن را زياد طول ندهيم ، يعني مرحلهي فرود مرثيه را کوتاه کنيم ، که گاهي مرثيه حتي بدون فرود نيز خوانده ميشود.
26- مرحلهي اوج مرثيه ، مرحلهاي است که گره مرثيه گشوده ميشود و سوزناک ترين قسمت مرثيه است. بدين جهت مرحلهي اوج مرثيه را زود بيان نميکنيم.
27- وقتي مرثيه به مرحلهي اوج خود رسيد سوز و گدازي را در شنوندگان برانگيزانيم و « تحولي دروني » در آنها به وجود آوريم به گونهاي که حالت توجه به معارف بلند عاشورايي با آن سوز و گداز همراه گردد.
28- در اوج مرثيه با کلماتي مانند « يا حسين » و « يا زهرا » توسل را بيشتر و داغتر کنيم.
29- اگر مرثيه را همراه با سخنراني انجام ميدهيم شايسته است که ارتباط موضوع سخنراني با موضوع مرثيه را فراموش نکنيم و ارتباط بين آن دو را در نظر داشته باشيم ، و به اصطلاح سخنوران مرثيه خوان « گريز » بزنيم.
30- شايسته است مرثيه را با خواندن دعا و فاتحه و صلوات و قيام براي حضرت مهدي - عجل الله تعالي فرجه الشريف - به پايان بريم.
31- پس از پايان مرثيه ميتوان آيهي « و سيعلم الذين ظلموا اي منقلب ينقلبون : و ستمکاران بزودي خواهند دانست که به چه مکاني باز ميگردند. » و يا آيهي « الا لعنة الله علي الظالمين : آگاه باشيد نفرين خدا بر سمتمکاران است » ، را خواند.
32- بعد از خواندن آياتي که گفته شد ميتوانيم براي استجابت دعا پنج بار آيهي « امن يجيب المظطر اذا دعاه و يکشف السوء » را بخوانيم.
33- ميتوانيم پس از « امن يجيب » اين دعا را بخوانيم « اللهم انا نسئلک و ندعوک باسمک العظيم الاعظم الاعز الاجل الاکرم بحق محمد و علي و فاطمة و الحسن و الحسين و التسعة المعصومين من ذرية الحسين » و سپس ده بار « يا الله » بگوييم و آن گاه دعاهاي ديگر را بخوانيم.
34- اگر هنگام مرثيه خواني ، مطلب يا شعر بعدي را فراموش کرديم ، مطلب يا شعر قبلي را تکرار ميکنيم و شرح ميدهيم و در ضمن اين کار به جستجوي مطلب يا شعر بعدي ميپردازيم تا آن را به ياد آوريم.
35- براي مرثيه خواني اگر ميتوانيم در جايي قرار گيريم که مشرف بر شنوندگان باشيم.
36- شايسته است موانع تمرکز حواس را از محل مرثيه خواني حذف کنيم. گاهي اين کار با تذکري از سوي مرثيه خوان ميتواند انجام گيرد.
37- در آغاز مرثيه ميتوانيم از شنوندگان بخواهيم تا سرها را به زير بيندازند ، دلها را روانهي کربلا کنند و زانوي غم در بغل بگيرند.
38- تا ميتوانيم مدت و مقدار مرثيه را در مدت زماني که از ما خواستهاند انجام دهيم ، يعني مرثيه را بموقع شروع کنيم و بموقع خاتمه دهيم.
39- در ابتداي مرثيه صداي خود را خيلي بالا نبريم و بلند نکنيم ، تا براي ادامهي مرثيه نيز نفس داشته باشيم.
40- گاهي گلو و دهان مرثيه خوانهاي مبتدي خشک ميشود و يا نفس آنان کم ميآيد ، اين امري طبيعي است که به مرور زمان از بين ميرود. ولي نکات مرثيه خواني مانند نکتهي قبلي را نيز بايد رعايت کرد ، تا با چنين مشکلي روبرو نشد.
41- اگر صداي شما گرفته يا سرما خورده و يا ناصفاف است ، چنانچه ميتوانيم در رفع آن بکوشيم و يا خودمان پيش از خواندن مرثيه به شنوندگان آن را بگوييم.
42- سعي کنيم براي خواندن مرثيه ، شروع خوب ، گيرا و جذابي داشته باشيم.
43- تلاش کنيم خودمان نيز همراه خواندن مرثيه بسوزيم و اشک بريزيم و گريه کنيم که گفتهاند : « آنچه از دل برآيد ، لا جرم بر دل نشيند » .
44- اگر هنگام خواند مرثيه ، خودمان گريه نميکنيم ( بکاء ) ، دست کم حالت گريه به خود بگيريم ( تباکي ) .
45- سوز و حال و گريه در مرثيه خواني را از خود خدا و معصومان - عليهمالسلام - طلب کنيم.
46- خود را برتر از مرثيه خوانهاي ديگر ندانيم و متواضع باشيم. مثلا نگوييم : « من يک ساعت مرثيه خواني کردم ولي فلاني کم آورد » .
47- علاقه و تمرين و صدق و اخلاص و تقوا از عوامل موثر در مرثيه خواني است؛ پس به آنها توجه بيشتري کنيم.
48- تعدا کم يا زياد جمعيت در اخلاص ما براي مرثيه خواني تاثير نگذارد. مثلا نگوئيم : « ديشب در مجلسي مرثيه خواني کردم که غلغله بود و جاي سوزن انداختن نبود » .
49- اگر از مرثيه خواني ما انتقاد سودمندي کردند ، ناراحت نشويم و آن را بپذيريم.
50- از تحقير مرثيه خوانهاي ديگر به گونههاي مختلف خودداري کنيم ، مثلا نگوئيم : « روي فلاني را کم کردم » .
51- اگر براي مرثيه خواني به ما هديهاي ندادند ناراحت نشويم ، زيرا پاداش اصلي و حقيقي اين کار نزد خدا است.
52- به خاطر حضرت فاطمهي زهرا و امام حسين - عليهاالسلام - براي مرثيه خوانها احترام ويژهاي قائل باشيم. پس حداقل ميتوانيم به احترامشان از جاي خود برخيزيم و يا دست آنان را ببوسيم.
53- هنگام مرثيه خواني با مديريت خود ، کنترل مجلس را به عهده بگيريم ، زيرا ممکن است در بعضي موارد ، کنترل مجلس را از دست بدهيم و يا ديگران بخواهند نظم مجلس را به هم بزنند.
54- تجربيات مرثيه خواني خود را در اختيار ديگران قرار دهيم و در اين مورد نيز سخاوتمند باشيم ، که خير و برکت نزد خداست.
55- حتما بر موضوع و محتواي مرثيه تسلط کافي داشته باشيم. مثلا بدانيم در آغاز و مقدمهي مرثيه چه چيزهايي را بايد بخوانيم و در اوج و فرود مرثيه چه چيزهايي را بايد بگوييم.
56- در آغاز راه و پيش از خواندن مرثيه ، يک بار ديگر مرثيه را مطالعه و مرور کنيم تا مرتکب اشتباهي نشويم.
57- ميتوانيم در ابتداي مرثيه خواني موضوع مرثيه را به شنوندگان بگوييم ، مثلا به آنان بگوييم : « امشب ميخواهم روضهي حضرت علي اکبر -عليهالسلام- را براي شما بخوانم » .
58- اگر چراغهاي مجلس مرثيه خواني خاموش شوند ، شايد حزن و اندوه بيشتري بر آن مجلس حاکم گردد؛ پس در مواردي به اين نکته توجه داشته باشيم.
59- در مرثيه خواني از طرح سئوالات و شبهات بدون پاسخ پرهيز نماييم. مثلا در مرثيهي حضرت فاطمهي زهرا - عليهاالسلام - اين سوال را مطرح نکنيم که چگونه ممکن است حضرت فاطمهي زهرا - عليهاالسلام - بعد از مرگش ، دستهاي خود را از کفن بيرون آورد و امام حسن و امام حسين - عليهاالسلام - را در آغوش بگيرد و بعد پاسخ آن را هم ندهيم.
60- مطالب احتمالي و مشکوک در مرثيه خواني مانند حضور حضرت ليلا - عليهاالسلام - در کربلا را به صورت قطعي و يقيني ذکر نکنيم و يا حتي از ذکر آنها خودداري نماييم.
61- بدون ضرورت ، مرثيه را تکرار نکنيم و از دوباره خواني بپرهيزيم.
62- ميتوانيم از آيات ، روايات ، شعر ، داستان و خاطره ، مثال و تشبيه ، ضرب المثل ، آمار و اخبار صحيح و دقيق ، سخنان عالمان و بزرگان و دانشمندان نظير حضرت امام خميني - قدس سره الشريف - و جملات و قطعههاي ادبي و زيبايي که متناسب با موضوع و محتواي مرثيه باشند استفاده نماييم.
63- اگر در خواندن مرثيه داراي سبک خاصي هستيم ، آن قدر تمرين و ممارست داشته باشيم تا آن سبک را از دست ندهيم.
64- در آغاز راه ميتوانيم پيش از مرثيه خواني چند نفس عميق بکشيم ، تا ترس و دلهرهي ما از بين برود و آرامش جاي آن را بگيرد.
65- بطور طبيعي مرثيه خواني کنيم و خود را به تکلف و زحمت نيندازيم.
66- نزد عموم از به کارگيري کلمات و لهجهي خاص و محلي در مرثيه خواني خودداري کنيم و از داشتن تکيه کلام پرهيز نماييم.
67- تا ميتوانيم از ابتکار و خلاقيت و ذوق و سليقهي خود و ديگران در انتخاب مراثي و کيفيت بيان و شيوهي آغاز و پايان آنها استفاده کنيم.
68- اگر در خواندن مرثيه اشتباهي کرديم ، در همان جلسه و اگر نتوانستيم در جلسهي بعد ، آن اشتباه را تصحيح نماييم.
69- ميتوانيم هنگام خواندن مرثيه ، تحمل در برابر مشکلات و صبر در مقابل مصايب را براي شنوندگان زمينه سازي کنيم ، زيرا معصوم - عليهالسلام - فرموده است : « صبر نيمي از ايمان است » .
70- به مرثيهاي که ميخوانيم ، خودمان اعتقاد داشته باشيم ، تا اين اعتقاد در شنوندگان نيز تاثير معنوي و عاطفي بگذارد.
71- کيفيت بعضي گريه کردنها زننده است ، از انجام چنين گريههايي خودداري کنيم.
72- از دروغها و تحريفاتي که در مرثيهها صورت گرفته است با اطلاع باشيم تا آنها را نخوانيم.
73- مواظب باشيم براي گرياندن مردم ، مرثيهها را کم و زياد و تحريف نکنيم تا مثلا سوزناک شوند و مردم را به گريه اندازند.
74- اگر نگاه جمعيت يا افراد خاصي مانع مرثيه خواني ما ميشود ، ميتوانيم گاهي چشمان خود را روي هم بگذاريم.
75- توجه داشته باشيم که مرثيه خواني با زبان محاورهاي دلنشينتر از مرثيه خواني با زبان مکاتبهاي است.
76- مرثيه خوان با تجربهاي ميگفت : « مراثي و اشعار مربوط به آن را پيش از خواب حفظ کنيد تا در ذهن شما کاملا نقش ببندد » .
77- از هر حالت و يا حرکتي که متناسب با مرثيه خواني و شخصيت مرثيه خوان نباشد خودداري کنيم.
78- براي مرثيه خواني و جاري ساختن اشکها ، سعي کنيم احساسات و عواطف شنوندگان را برانگيزانيم.
79- براي برانگيختن شور و احساس شنوندگان بايد خودمان در هنگام مرثيه خواني شور و سوز و احساس نيز داشته باشيم.
80- بين محتواي مرثيه و شرايط و احساسات شنوندگان ارتباط برقرار کنيم ، تا غم و اندوه بيشتري را احساس نمايند و اشک بيشتري را جاري سازند.
81- هنگام مرثيه خواني به همهي جمعيت نگاه کنيم تا توجه همگان را جلب نماييم. و نيز براي جلب توجه و تاثير بيشتر ميتوانيم در حد ضرورت و متناسب و هماهنگ با محتواي مرثيه از حرکات سر و صورت و دست استفاده کنيم.
82-براي مرثيه خواني ترس به خود راه ندهيم ، و از جمعيت زياد شنوندگان و سشخصيت آنان هراسان نشويم.
83- در آغاز مرثيه خواني ترس و لرز و دلهره و ضربان شديد قلب امري طبيعي است ، از اين رو ياس را به خود راه ندهيم و مرثيه خواني را در « جاهاي مختلف » و در حضور « جمعيتهاي گوناگون » تمرين و دنبال کنيم تا ترس و دلهرهي ما از بين برود.
84- آثار و فوايد معنوي مرثيه خواني را به خاطر بياوريم ، تا علاقهي ما به مرثيه خواندن بيشتر شود که نعمتي بزرگ است و متاسفانه برخي از آن غافلند.
85- اگر مرثيه را همراه با سخنراني ميخوانيم مواظب باشيم که مرثيهي ما ناقض سخنرانيمان نباشد و بعکس ، مثلا - بنا به فرض - اگر در سخنراني ميگوييم : « توبه در آخر عمر پذيرفته نميشود » در اين صورت نبايد مرثيهي حضرت حر را بخوانيم ، زيرا حضرت حر در آخر عمرش توبه کرد و امام حسين - عليهالسلام- توبهي او را پذيرفت.
86- هدف نهايي از مرثيه خواني « گرياندن » نيست ، اگر چه مرثيهي همراه با گريه بهتراست.
87- مرثيه خوان بايد آنچنان ورزيده باشد که اگر به او گفتند در سه دقيقه مرثيه خواني کند بتواند ، و چنانچه به وي گفتند در سي دقيقه مرثيه خواني کند باز هم بتواند.
88- اگر در آغاز راه هستيم به خود « تلقين » کنيم که ميتوانيم مرثيه خواني نماييم ، زيرا تلقين يکي از راههاي تعليم و تعلم است.
89- در همه جا نبايد مرثيه خواند ، بلکه بايد يا شرايط مرثيه خواني موجود باشد و يا شرايط آن را به وجود آورد و سپس مرثيه خواند.
90- مرثيهها را مطابق فهم و موقعيت فردي ، سني ، زماني و مکاني شنوندگان انتخاب کنيم و بخوانيم. مثلا براي نوجوانان مرثيهي حضرت قاسم - عليهالسلام- و براي کودکان مرثيهي حضرت رقيه - عليهاالسلام - و براي بانوان مرثيهي حضرت زينب - عليهاالسلام - را بخوانيم.
91- ميتوانيم از مرثيهها نکات اخلاقي ، تربيتي ، سياسي ، تاريخي و نظامي را استفاده کنيم و آنها را براي شنوندگان بازگو نماييم. يک فرماندهي نظامي ميگفت : « گاهي مواقع از مراثي امام حسين - عليهالسلام- و پيکار او با دشمنانش ، نکات نظامي را برداشت ميکنيم » .
92- معمولا از تعابيري که مخصوص همان زمانها بوده است استفاده کنيم ، مثلا به جاي خيمه کلمهي چادر يا سنگر و به جاي عمود ، کلمهي گرز را به کار نبريم.
93- مجالس دعا ، ختم و مانند آن زمينهي خوبي براي يادگيري و شروع مرثيه خواني است.
94- فقط براي ديگران مرثيه نخوانيم ، بلکه در بعضي اوقات و در تنهايي براي خود يا خانوادهمان نيز مرثيه بخوانيم.
95- جلسهي مرثيه ميتواند براي مخاطبان ، جلسهي توبه و بازگشت به سوي خدا نيز باشد ، به آن توجه کنيم و از آن استفاده نماييم.
96- مرثيه خوان نبايد بر مسموعاتي ( شنيدهها ) که به نظر دروغ و غير صحيح يا غير قابل قبول است تکيه کند.
97- در مجالس مرثيه خوانهاي خبره و مشهور شرکت نماييم ، تا از روش و کيفيت مرثيه خواني آنان نيز بهرهمند شويم. يکي از مرثيه خوانها ميگفت : « براي يادگيري مرثيه خواني بايد در جلسات مرثيه خوانها شرکت کنيد تا با چشم خود ببينيد که چگونه مرثيه ميخوانند » .
98- مرسوم است که در هر يک از روزها يا شبهاي دههي محرم ، مرثيهي يکي از وقايع يا شهداي کربلا را ميخوانند ، از مرثيه خوانان با تجربه اين را سوال کنيم که مثلا در شب تاسوعا يا عاشورا چه مرثيهاي بايد خوانده شود؛ البته اين امر در جاهاي مختلف متفاوت است.
99- اگر مثلا در دو جا مرثيه خواني ميکنيم بهتر است براي هر کدام مرثيهي جداگانه و يا دو قسمت مختلف از يک مرثيه را بخوانيم ، زيرا در بعضي موارد ممکن است برخي از شنوندگان هر دو جا يکي باشند.
100- مرثيهها را طوري بازگو نکنيم که خواري و ذلت خاندان عصمت و طهارت - عليهمالسلام - از آن برداشت شود.
101- در مرثيه ميتوان به جاي آمار و اعدادي که از نظر صحت مورد ترديد و يا انکار است ، به کلماتي از قبيل ( جمعيتي بسيار ) ، ( عدهاي زياد ) ، ( تعدادي فراوان ) اکتفا نمود ، مثلا به جاي اينکه بگوييم : « امام حسين - عليهالسلام- چندين هزار نفر از دشمنان را کشت » ، بهتر است بگوييم : « امام حسين - عليهالسلام- تعداد فراواني از دشمنان را کشت » .
102- شايسته است از ذکر مراثي يا آماري که موجب انکار يا عکس العمل منفي شنوندگان ميشود خودداري کنيم. بويژه در مقابل شنوندگاني که کمتر از اعتقاد راسخ و ايمان بالا برخوردار هستند. مثلا در چنين مجالسي شايد لازم نباشد که بگوييم : « نوجوان کربلا حضرت قاسم - عليهالسلام - سي و پنج نفر از دشمنان را کشت » .
103- ميتوانيم برخي از قسمتهاي مرثيه يا اشعار و رجزهاي آن را با همان زبان عربي بخوانيم و سپس آنها را ترجمه کنيم ، مگر در مواري که ترجمهي آنها لازم نباشد.
104- اگر از کلمات و جملات عربي در مرثيه خواني استفاده ميکنيم آنها را بطور صحيح تلفظ کنيم ، بويژه در مجالسي که آشنايان به زبان عربي مانند علما و طلاب حضور دارند.
105- اگر به زبان عربي آشنايي داريم ، مراثي حضرت فاطمهي زهرا - عليهاالسلام - در جلد ( 43 ) بحار الانوار و مراثي امام حسين و اصحابش -- عليهمالسلام - در جلدهاي ( 44 ) و ( 45 ) بحار الانوار گردآوري شدهاند.
106- اگر بعد از غذا و يا با حالت کسالت ، بيماري ، خستگي ، عصبانيت ، ناراحتي ، خواب آلودگي و مانند آن مرثيه خواني نکنيم ، بهتر و موثرتر است. از اين رو آرامش ، سلامت و استراحت کافي پيش از مرثيه خواني را فراموش ننماييم.
107- ميتوان براي يادگيري مرثيهها و اشعار زيبا دفتري مانند کلاسور را تهيه کرد و آنها را در آن دفتر نوشت ، تا در هنگام مرثيه خواني به تناسب موضوع از مرثيهها و اشعار آن استفاده نمود.
108- کسب تجربه از خود و ديگران از رموز موفقيت در امر مرثيه خواني است.
109- دقت کنيم محتواي مرثيه را اشتباه نگوييم. مثلا توجه داشته باشيم که حضرت عباس - عليهالسلام- مشک آب را اول به دست راستش گرفت و يا به دست چپش؟ يا مثلا امام حسين - عليهالسلام - زبانش را در دهان حضرت علي اکبر - عليهالسلام - گذاشت و يا بعکس؟
110- در مرثيه خواني از اين شاخه به آن شاخه نپريم ، بلکه همان موضوع و محتواي مرثيه را براي شنوندگان بازگو کنيم.
111- سعي کنيم مرثيه را براي شنوندگان « مجسم » نماييم.
112- در مرثيه خواني مواظب باشيم به جاي تقويت روحيه ، تضعيف روحيه نکنيم.
113- اگر مرثيه خوانهاي ديگري براي خواندن در مجلس حضور دارند ، وقت آنان را نيز در نظر داشته باشيم.
114- خواندن مرثيه را بيش از حد ، طولاني نکنيم ، تا موجب ملال و خستگي شنوندگان نشود و بر آنان اثر منفي نگذارد؛ بويژه در مجالسي که علاقه و زمينهي کمتري نسبت به مرثيه در آنها وجود دارد ، از طولاني کردن مرثيه خودداري نماييم.
115- در غير موارد ضروري ، مرثيه را متناسب با زمان خود بخوانيم ، مثلا مرثيه ورود امام حسين - عليهالسلام- به کربلا را در همان اوايل محرم و مرثيهي ورود جابر بن عبدالله انصاري به کربلا را در روز اربعين بخوانيم.
116- سعي کنيم حتما در ايام خاص و ويژه ماند ماههاي محرم و صفر و ايام فاطميه و شبهاي قدر و وفات و شهادت مرثيه بخوانيم. و شايسته است در اين ايام از خنده و مزاح پرهيز کنيم.
117- از کتابهاي مقتل ( مقاتل ) و مرثيههايي که داراي مدرک و سند و مأخذ صحيح و معتبر هستند استفاده کنيم ، و از هر مرثيه خواني ، مرثيهها را نقل ننماييم و براي ديگران نخوانيم. کتابهاي منتهي الامال ، نفس المهموم و بيت الاحزان محدث قمي ، لهوف سيد بن طاووس ، جلاء العيون مجلسي و ارشاد شيخ مفيد در زمينهي مرثيه خواني کتابهاي خوب ، مفيد و معتبري هستند.
119- اگر مأخذ و مدرک مرثيه را به شنوندگان بگوييم بهتر است ، بخصوص در مجالسي که طلاب ، علما و بزرگان حضور دارند.
120- آرام و شمرده شمرده مرثيه را بخوانيم و با فرياد و با شتاب و سرعت بيش از حد ، مرثيه خواني نکنيم.
121- هنگام خواندن مرثيه فاصلهي مناسب دهان خود با ميکروفون را رعايت کنيم ، تا صدا خوب منتقل شود و بلندگو سوت نکشد. و توجه داشته باشيم که صداي بلندگو بيش از اندازه ، کم يا زياد نباشد.
122-اگر مرثيه را با صوت زيبا بخوانيم دلنشينتر است. و اگر صوت زيبا نداريم ، مرثيه را به صورت عادي و معمولي و بدون صوت بخوانيم ، ولي مرثيه خواني را به خاطر نداشتن صوت زيبا ترک و رها نکنيم.
123- در جاهايي که مرثيه ، سوزناک و حزين ميباشد ، بهتر است هماهنگ با آن ، صدايمان را سوزناک و حزين و چهرهمان را اندوهناک نماييم.
124- شايسته است صوت ما هنگام خواندن مرثيه يکنواخت نباشد ، بلکه صوت خود را به تناسب محتواي مرثيه و به گونهاي که زننده نباشد بالا و پايين ببريم و بلند و آهسته کنيم.
125- اگر در شيوه و سبک مرثيه خواني از کسي تقليد ميکنيم آن را به مرور زمان ترک نماييم تا خودمان صاحب سبک شويم ، البته گفتهاند در آغاز راه ، تقليد از مرثيه خوانهاي ديگر اشکالي ندارد.
126- اگر مرثيه خوانهاي ديگري نيز در مجلس حضور دارند از روي احترام ، از آنان کسب اجازه کنيم و به آنها تعارف نماييم.
127- کتابها و اشعار مرثيه و نوحه خواني را مطالعه کنيم ، و به نوارهاي مرثيه و نوحه خواني گوش فرادهيم.
128- از باني و مؤسس و دست اندرکاران مجلس روضه خواني تشکر و قدرداني نماييم ، اما به صورت مبالغهآميز و خارج از حد و فراتر از واقعيت نباشد.
ارسال دیدگاه